Het deels autobiografische boek Bijna thuis vertelt over een Chinees meisje dat samen met haar moeder een bestaan probeert op te bouwen in de Verenigde Staten. Het boek richt zich vooral op de schooljaren van deze Kimberly, waarin ze ook moest werken in de fabriek van haar oom en tante. Armoede en uitbuiting zijn belangrijke thema’s in de roman. Het boek uit 2010 werd goed ontvangen en is in meer dan twintig talen uitgegeven. De Engelse versie, Girl in Translation, geldt als een internationale bestseller. Ook in de VS is dat het geval.
Toch is het boek niet bij iedereen geliefd. De conservatieve groep Moms for Liberty heeft een zwarte lijst met boekentitels opgesteld. Deze boeken zouden tieners blootstellen aan “verwerpelijke en seksuele” teksten.
De kritiek op Bijna thuis gaat over vier pagina’s in het boek. Het hoofdpersonage Kimberly zoent hier met jongens, heeft één keer seks en overweegt abortus te plegen. Maar het feit dat de roman over een immigrant gaat, is volgens Kwok de échte reden voor de gewenste verbanning. De auteur vertelt in gesprek met Trouw dat de critici zich vooral richten op populaire boeken die gaan over minderheidsgroepen, zoals immigranten en mensen uit de lhbtiq+-community. “Bijna thuis is zo’n onschuldig boek, met maar heel weinig seks of geweld. Het verbod heeft meer te maken met het stilhouden van bepaalde stemmen”, zegt Kwok tegen NU.nl.
Kwok werd benaderd door een moeder uit Pennsylvania die zich zorgen maakt om de mogelijke verbanning. De vrouw vroeg aan Kwok of zij haar wilde helpen met het schrijven van het verweer voor de vergadering met het schoolbestuur. Omdat Kwok deze week toch al in de VS moest zijn, heeft ze besloten om zelf naar de vergadering te komen.
Meulenhoff, de Nederlandse uitgever waar Kwok aan verbonden is, liet eerder weten achter de auteur te staan. “Jean schrijft over onderwerpen die juist besproken moeten worden, en die zeker niet gecensureerd moeten worden voor jongeren”, zei een woordvoerder van de uitgeverij. “We zijn heel blij dat we in Nederland nog niet op dit punt zijn beland. Hoewel het wel een glijdende schaal is. Denk aan de doodsbedreigingen die schrijver Pim Lammers eerder dit jaar ontving om een verhaal waarvan een paar zinnen totaal uit de context werden gerukt.”
De zaak in Pennsylvania is onderdeel van een ‘trend’ die gaande is in de VS: steeds vaker worden boeken uit schoolbibliotheken verbannen. Vorig jaar ging het om zo’n zestienhonderd boeken. Regelmatig gaan de verhalen over onderwerpen als racisme of homoseksualiteit. Veel van de schrijvers zijn mensen van kleur of komen uit de lhbtiq+-gemeenschap. In bijna de helft van de titels die dinsdag ter discussie staan zitten inderdaad queerpersonages of personages van kleur. Bijna een kwart van de genoemde boeken bevat seksuele passages of gaat over racisme.
Kwok zal rond 19.00 uur (lokale tijd) bepleiten dat het verkeerd is om deze boeken te verbieden. “Het is vermoedelijk zinloos”, zegt de auteur. “Maar ik wil toch opstaan en zeggen: dit is verkeerd.” Aan NU.nl laat de schrijfster weten dat er dinsdagavond geen beslissing wordt genomen. “Maar er is toch veel ophef omdat ik kom. Ik ben gewaarschuwd om beveiliging in te schakelen, wat ik niet ga doen.”
